09.02.2024

Otwarcie pawilonu wystawienniczego„Gerhard Richter BIRKENA” w Oświęcimiu

Pawilon wystawienniczy Gerhard Richter BIRKENAU – budynek, któremu poświęcony jest cykl Birkenau autorstwa Gerharda Richtera, można już odwiedzać w Oświęcimiu, niedaleko Miejsca Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau, miejsca najgłębszych ludzkich tragedii.

Pawilon wystawienniczy zaprojektowany przez Gerharda Richtera na potrzeby jego cyklu Birkenau – otwarty oficjalnie w dniu jego 92. urodzin – jest żywym świadectwem potęgi sztuki w wyrażaniu tego, co niezrozumiałe i zachowaniu pamięci o straszliwych wydarzeniach Holokaustu.

Cykl Birkenau – jedna z najważniejszych grup prac artysty – składa się z czterech wielkoformatowych, abstrakcyjnych obrazów. Są one wynikiem dogłębnego zajmowania się  przez artystę potwornością Holokaustu. Prace, zainspirowane czterema fotografiami wykonanymi potajemnie, z narażeniem życia w 1944 roku przez więźniów Sonderkommando w pobliżu komory gazowej i krematorium numer 5 w obozie zagłady Auschwitz-Birkenau, ukazują wyjątkowe podejście Richtera do tematu. Wielokrotnie przerabiając oryginalne obrazy w kilkuetapowym procesie i ostatecznie abstrahując je nie do poznania, Richter tworzy przestrzeń, która oscyluje między pokazywaniem a ukrywaniem zgrozy. Metoda ta zachęca do refleksji i upamiętniania bez ponownego traumatyzowania ofiar.

Zobowiązanie Gerharda Richtera, by nie sprzedać prac, ale udostępnić je publiczności, podkreśla głęboki etyczny i moralny wymiar tego projektu. Lokalizacja pawilonu wystawienniczego w bezpośrednim sąsiedztwie historycznego miejsca grozy Auschwitz-Birkenau jest silnym znakiem przeciwko zapomnieniu i świadectwem solidarności z ocalonymi i zamordowanymi ofiarami Holokaustu.

Dla Gerharda Richtera, od 1961 r. mieszkającego w Kolonii, stała wystawa jego prac w Oświęcimiu to „wyróżnienie, pocieszenie, a także poczucie dobrze wykonanego zadania”. Podkreśla znaczenie Auschwitz jako symbolu wszystkich miejsc grozy i potrzebę przypominania o nim.

„W swoim cyklu Birkenau Gerhard Richter stworzył dzieło, które w głęboki i poruszający sposób odnosi się do okrucieństw Holokaustu” – powiedziała Sabine Moritz-Richter, żona artysty, podczas ceremonii otwarcia. „Jesteśmy wdzięczni, że te prace znalazły teraz swoje stałe miejsce w pobliżu miejsca ich historycznej inspiracji i pomagają wyrazić niezrozumiały ból zbrodni przeciwko ludzkości”.

Marian Turski, przewodniczący Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego i ocalony z Auschwitz, podkreślił znaczenie sztuki jako medium pamięci: „Sztuka abstrakcyjna, taka jak cykl Birkenau, pobudza wyobraźnię i oferuje ocalonym, takim jak ja, przestrzeń do radzenia sobie z traumą. Ten pawilon będzie miejscem medytacji i ciszy, w którym odwiedzający będą mogli przepracować swoje niepokojące wrażenia.”

Wystawa prac Gerharda Richtera daje odwiedzającym możliwość głębokiego i osobistego zajęcia się tym, co wydarzyło się w Auschwitz-Birkenau. Pawilon Gerharda Richtera służy nie tylko jako pomnik, ale także jako źródło inspiracji dla obecnych i przyszłych pokoleń do zaangażowania się do walki o świat, w którym nienawiść i przemoc nie mają miejsca.

Wolfgang Schmitt, minister stanu w Urzędzie Kanclerskim, podkreślił, że „dzieła Gerharda Richtera są symbolami człowieczeństwa pośród ciemności, w której groziło ono zniknięciem. Przypominają nam, że zawsze musimy uczynić człowieczeństwo miarą naszych działań, zwłaszcza dziś, gdy po raz kolejny konfrontowani jesteśmy z cieniami prawicowego ekstremizmu”.

Christoph Heubner, inicjator projektu, podkreślił znaczenie pawilonu wystawienniczego jako „przestrzeni synagogalnej” oraz jako „trwałego i silnego sygnału przeciwko zapomnieniu”. Jest to znak współczucia i solidarności z ocalonymi z Auschwitz-Birkenau i ich zamordowanymi rodzinami.

MKO pragnie podziękować wszystkim zaangażowanym w realizację tego ważnego projektu i zaprasza ludzi z całego świata do odwiedzenia pawilonu wystawienniczego Gerhard Richter BIRKENAU. Pawilon jest potężnym znakiem przeciwko zapomnieniu i ważnym wkładem w kulturę pamięci i edukację przyszłych pokoleń. Służy jako przypomnienie, że człowieczeństwo, nawet w miejscu, w którym groziło mu zniknięcie, może być zachowane i celebrowane dzięki sile sztuki i pamięci. Jest to miejsce, które inspiruje do refleksji i pokazuje, że pamięć o przeszłości jest kluczem do bardziej pokojowej przyszłości bez nienawiści i przemocy.